Oorlog, kinderen zien het op televisie en spelen al eens soldaatje met hun vriendjes. Tijdens de nieuwsuitzendingen verschijnen er momenteel regelmatig beelden van de oorlog in Oekraïne. Er komt ongelofelijk veel informatie op deze jonge kinderen af. Deze informatie kunnen ze niet altijd even goed een plaatsje geven. Als ouder speel je daarbij een belangrijke rol. Het is van belang dat je dergelijke zaken niet doodzwijgt, maar dat je er net over spreekt met je kind. Dat doe je op een manier dat je kind begrijpt, bijvoorbeeld door het op een verhalende manier te brengen. Het helpt ook altijd om de situatie te bekijken door de ogen van een kind.
Silvain: een kindsoldaat die een tweede kans krijgt
Neem bijvoorbeeld het verhaal van Silvain. Silvain was een kindsoldaat in de Democratische Republiek Congo. Samen met andere kindsoldaten wordt hij nu door UNICEF begeleid, geniet hij van onderwijs en volgt hij een beroepsopleiding. UNICEF, de organisatie die zich inzet voor kinderrechten, helpt deze jongeren opnieuw op weg naar een normaal leven met hun eigen familie.
Silvain was nog maar een baby toen zijn ouders tijdens de Rwandese oorlog naar Congo waren gevlucht. Toen de situatie in Rwanda was gekalmeerd, lieten zijn ouders hem tijdelijk achter bij een kennis en keerden ze terug naar het thuisfront. Hij heeft nooit meer iets van zijn ouders vernomen en bleef achter met veel vragen. Wat is er met zijn ouders gebeurd? Wilden ze hem niet meer? Konden ze niet terugkeren? Leven ze nog? Een antwoord kreeg hij nooit.
Op zijn veertiende kreeg Silvain ineens van onbekende mannen te horen dat ze wisten waar zijn ouders waren. Ze zouden hem met zijn ouders verenigen. Het was echter een leugen om hem mee te lokken. Silvain ging met deze mannen mee en voor hij het wist, maakte hij deel uit van een gewapende groep. Hij leerde er een wapen te gebruiken. Hij moest van de volwassenen schieten op hongerige dorpelingen die weigerden om hun voedsel aan de gewapende groep af te geven. Op een dag hoorde Silvain op de radio een uitzending waarbij er hulp werd beloofd. Hij raapte zijn moet bijeen, greep zijn kans en vluchtte samen met drie vrienden. Zo kwam hij terecht in het opvangcentrum voor kindsoldaten.
Spreken op het niveau van het kind
Jij kent je kind het beste. Stem het gesprek en het verhaal af op het (emotionele) niveau van je kind. Hiervoor kan je bestaand educatief materiaal gebruiken. In de volgende brochure over kindsoldaten (pdf) komt het verhaal van Silvain aan bod. Het bevat ook antwoorden op vragen die vaak door jongeren worden gesteld, bijvoorbeeld over hoe een kind een kindsoldaat wordt en waarom volwassenen kinderen als soldaten gebruiken. Op de website van UNICEF is er extra informatie te vinden over kindsoldaten, net als leerrijke spellen om met je kind te spelen.
Gevoelens erkennen en niet stigmatiseren
Bij het spreken met kinderen is het belangrijk dat je de behoeften van je kind respecteert en dat je de gevoelens van het kind erkent. Daarnaast moet je benadrukken dat dit heel normale gevoelens zijn. Vermijd in ieder geval stigma’s en veroordelende benamingen als “slechte mensen” en “slechteriken”. Kindsoldaten worden al te vaak gestigmatiseerd en worden veelal als dader bestempeld, in plaats van als slachtoffer. En zelfs de mensen achter dergelijke gewapende groeperingen hebben hun eigen verhaal. Wie weet waren ze ooit zelf een kindsoldaat en zijn ze jarenlang gemanipuleerd. Het is niet nodig om kinderen al op jonge leeftijd te leren hoe ze anderen schandvlekken moeten opspelden.
Het gesprek afronden met een actie
Focus vooral op het positieve en op het actieve, namelijk op wat kinderen kunnen ondernemen om anderen te helpen. Zo kunnen ze het een en ander bijvoorbeeld aankaarten op school. Of je kan met je kind koekjes bakken en verkopen om zo een ngo als UNICEF te steunen. Het kan ook onschuldiger, bijvoorbeeld door met behulp van een creatieve activiteit je kind aan te moedigen om te vertellen hoe het zich over dit thema voelt. Sluit in ieder geval altijd af met een actie en voorkom een gevoel van machteloosheid.
